十九大宣传MG动画《新时代的乐章》
Виктор Мари Гюго | |
Victor Marie Hugo | |
![]() | |
Исеме: |
百度 ” 清华大学中文系教授刘石说:“我们有理由相信,如果将来有谁像梁启超做《清代学术概论》那样,做一本当代中国的学术史,里面如果不出现傅璇琮先生的内容,至少可以说是不完整的。
Виктор Мари Гюго |
---|---|
Тыу?ан к?н?: | |
Тыу?ан урыны: | |
Вафат бул?ан к?н?: | |
Вафат бул?ан урыны: | |
Эшм?к?рлеге: |
Я?ыусы (ша?ир, прозаик ??м драматург) |
?ултам?а?ы: | |
Викто?р Мари? Гюго?[1], франц. Victor Marie Hugo [vikt?? ma?i y?ɡo]; 26 февраль 1802 йыл, Безансон — 22 май 1885 йыл, Париж) — француз я?ыусы?ы (ша?ир, прозаик ??м драматург), француз романтизмына ниге? ?алыусы ??м уны? теоретигы. Француз академия?ы а?за?ы (1841).
Тормошо ??м ижады
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Бала са?ы Виктор Гюго ?с а?алы-?устыны? кесе?е була (?лк?не — Абель[fr], (1798-1865) ??м Эжен[fr], (1800-1837)). Я?ыусыны? ата?ы, Жозеф Леопольд Сигисбер Гюго[fr] (1773— 1828), наполеон армия?ыны? генералы, ?с??е Софи Требюше[fr] (1772— 1821) — Нант суднолар бил??се?ене? ?ы?ы, вольтерьян роялисы була.
Гюгоны? бала са?ы ата?ыны? хе?м?т эшм?к?рлеге ?тк?н ер??р??, Корсикала, Эльбала (1803—1805), Марсель ?ала?ында, Италияла (1807), Мадридта (1811) у?а, ??м ??р ва?ыт ?аил? Париж?а ?йл?неп ?айта[2]. С?й?х?тт?р буласа? ша?ир?ы? к??еленд? т?р?н т?ь?ораттар ?алдыра ??м уны? донъя?а романтик ?арашын ??ерл?й.
1813 йылда Гюгоны? ?с??е, Софи Требюше, генерал Лагори мен?н м?х?бб?т б?йл?неше тотоп, ирен?н айырыла ??м улы мен?н Парижда т?пл?н?.
??мер са?ы ??м ???би эшм?к?рлегене? башланыуы.

1814 йылдан 1818 йыл?а тиклем Гюго Б?й?к Людовик лицейында у?ый. 14 й?шенд? ул ижади эшм?к?рлеген башлай: ??ене? ба?тырып сы?арылма?ан ?Yrtatine? трагедия?ын ?с??ен? ба?ышлай; ??м ?Athelie ou les scandinaves? трагедия?ын, ?Louis de Castro? драма?ын я?а, Вергилий?ы т?ржем? ит?. 15 й?шенд? инде Академия конкурсында ?Les avantages des études? ши?ыры ?с?н ма?таулы ба?алама ала, 1819 йылда ?Jeux Floraux? конкурсында ?Верденские девы? (Vierges de Verdun) поэма?ы ??м ?На восстановление статуи Генриха IV? (Rétablissement de la statue de Henri IV) ода?ы ике премия?а лайы? була. ?у?ынан беренсе тап?ыр у?ыусылар?ы? и?тибарын у?а юн?лтк?н ?Телеграф? сатира?ын ба?тырып сы?ара. 1819—1821 йылдар?а Le Conservateur роялистик католик журналына ???би ?ушымта сы?ара. ??ене? ба?ма?ында т?рл? псевдонимдар ?улланып, Гюго ?Ода на смерть герцога Беррийского? ???рен ба?тырып сы?ара, был о?а??а уны? монархист[2] репутация?ын ны?ыта.
1822 йылды? октябренд? Гюго Адель Фуше?а ?йл?н?[fr] (1803— 1868), был никахта биш бала тыуа:
- Леопольд (1823—1823)
- Леопольдина[fr], (1824—1843)
- Шарль[fr], (1826—1871)
- Франсуа-Виктор[fr], (1828—1873)
- Адель (1830—1915).
1823 йылда Виктор Гюгоны? ?Ган Исландец? романы н?шер ител?, ул тыныс ?абул ител?. Шарль Нодьены? я?шы д?лилле т?н?ите осрашыу?а ??м уны? мен?н Виктор Гюго ара?ында?ы артабан?ы ду?лы??а килтер?. Бер а??ан бынан ?у? Арсенал китапхана?ында йыйылыш — романтизм бишеге ?т?, ул Виктор Гюгоны? ижади ??ешен? ?ур йо?онто я?ай.
Гюгоны? ??м Нодьены? ду?лы?ы 1827 йылдан алып, ?у??ы?ы я?ыусыны? ???р??ре буйынса ?т? т?н?итле ??йл?й башлау мен?н 1830 йыл?а тиклем дауам ит?. Бынан алдара? Гюго ата?ы мен?н м?н?с?б?тт?р?е я?ырта ??м ?Ода моему отцу? (Odes à mon père, 1823), ?Два острова? (1825), ?После битвы? (Après la bataille). поэмаларын я?а. 1828 йылда уны? ата?ы вафат була.
Француз революция?ыны? б?й?к актеры Франсуа-Жозеф Тальма ?с?н махсус я?ыл?ан 1827 йылда ба?ылып сы??ан Гюгоны? ?Кромвель?[fr] пьеса?ы ?ы?ыу б?х?ст?р тыу?ыра. Драманы? инеш ???енд? автор классицизм шартлылы?тарын, айырыуса урын ??м ва?ытты? бер??млеген кире ?а?а, ??м романтик драма?а ниге? ?ала.
Гюго ?аил??е ??ене? йортонда йыш ?ына ?абул ите???р ойоштора ??м Сент-Бев, Ламартин, Мериме, Мюссе, Делакруа мен?н ду?тарса м?н?с?б?т булдыра.
1826 йылдан 1837 йыл?а тиклем я?ыусыны? ?аил??е йыш ?ына Шато де Рошта, Бьеврела, Journal des débats журналыны? м?х?ррире Луи-Франсуа Бертен алпауытында й?ш?й. Унда Гюго Берлиоз, Лист, Шатобриан, Джакомо Мейербер мен?н осраша; ?Восточные мотивы? (Les Orientales, 1829) ??м ?Осенние листья? (Feuilles d’automne, 1831) поэмалар йыйынты?ын т???й. ?К?нсы?ыш мотивтары? тема?ы — Грек бойондоро??о?ло?о ?с?н ?у?ыш, унда Гюго Гомер?ы? тыу?ан иле ?с?н сы?ыш я?ай.
1829 йылда ?Последний день приговорённого к смерти? (Dernier Jour d’un condamné), 1834 — ?Клод Ге? (Claude Gueux) сы?а. Был ике ?ы??а романда Гюго ?лем яза?ына кире м?н?с?б?тен белдер?. ?Собор парижской Богоматери? романы 1831 йылда был ике ???р??р арауы?ында ба?ылып сы?а.
Гюго француз романтизмыны? таныл?ан юлбашсы?ы ??м ??м уны? теоретигы булып кит?.

Театр?а ба?ышла?ан йылдары
1830 йылдан 1843 йыл?а тиклем Виктор Гюго театр ?с?н ген? тиерлек эшл?й. Шу?а ?арама?тан, был ва?ытта ул бер нис? ши?ри ???р??р йыйынты?ын ба?тырып сы?ара:
- ?Осенние листья? (Les Feuilles d’automne, 1831),
- ?Песни сумерек? (Les Chants du crépuscule, 1835),
- ?Внутренние голоса? (Les Voix intérieures, 1837),
- ?Лучи и тени? (Les Rayons et les Ombres, 1840).
?Песни сумерек? ши?ырында Виктор Гюго 1830 йылда?ы Июль революция?ын ?урлай.

1828 йылда ул ??ене? т??ге ?Эми Робсарт? пьеса?ын ?уя. 1829 йылда ?Эрнани? пьеса?ын я?а. (1830 йылда т??ге постановка?ы була), был и?ке ??м я?ы с?н??т в?килд?ре ара?ында ???би ы??ыш?а с?б?п була. Был романтик ???р?е ил?амланып ?абул ите?се Теофиль Готье драматургияла?ы б?т? я?ылы?ты? ажар я?лаусы?ы булып сы?ыш я?ай. ???би?т тарихында был б?х?ст?р ??Эрнани“ ?с?н к?р?ш? исеменд? инеп ?ала. 1829 йылда тыйыл?ан ?Делорм Марион? пьеса?ы ?Порт-Сен-Мартен? театрында, ? ?Король забавляется? —1832 йылда ?Комедь Франсэз? театрында ?уйыла (шунда у? репертуар?ан алына ??м премьерала тыйыла, я?ынан 50 йылдан ?у? ?ына терге?ел?).
?у??ы?ын тыйыу Виктор Гюгоны 1832 йылда?ы т??ге ба?ма?ына артабан?ы инеште я?ыр?а м?жб?р ит?: "Был драманы? театр с?хн??ен? сы?ыуы х?к?м?т я?ынан ?ола? ишетм?г?н ??м?лд?рг? ниге? бир?. Беренсе ?уйылышынан ?у? икенсе к?нд? автор ?Театр-Франсе? с?хн??е директоры мсье Жуслен де ла Салд?н я?ма ала. Бына уны? те??л й?км?тке?е: ?Х??ер ун с???т уты? минут, мин ?Король забавляется“ тамаша?ын ту?татыу тура?ында к?р??тм? алдым. Был к?р??тм?не ми?? министр исемен?н мсье Тэлор тапшыр?ы?.
Был 23 ноябр?? була. ?у?ынан ?с к?нд?н ?у? — 26 ноябр?? — Виктор Гюго ?Le National? г?зитене? баш м?х?ррирен? тамашаны тыйыу?ар ар?а?ында болалар килеп сы?ыу м?мкинлеген булдырмау ?с?н яр?ам ?орап, хат мен?н м?р?ж???т ит?.
Б?т? драмалар?ы? сюжет конфликттары ниге?енд? титуллан?ан ?ан?ы? деспот ??м хо?у??ы? плебей ара?ында?ы алыш ята. ?Марион Делорм? драма?ында танылма?ан й?ш егет Дидье ??м уны? ду? ?ы?ы Марионды? ?ур власлы министр Ришелье мен?н й?ки ?Эрнани? пьеса?ында ??р?лг?н Эрнани мен?н испан короле дон Карлос мен?н шундай ?аршылы? ята. ?ай?ы бер?? бындай б?релешт?р ?Король забавляется? драма?ында?ы ?ыма? гротесклы ки?кенлекк? тиклем еткерел?, бында влас?а сол?ан?ан ш?ф??т?е? сиб?р эгоист король Франциск мен?н алла ??м кешел?р тарафынан й?берл?нг?н к?мр? ??рип— к?митсе Трибуле ара?ында конфликт к?р??тел?.
1841 йылда Гюго Француз академия?ына ?айлана, 1845 йылда пэр исемен ала[3], 1848 йылда Милли йыйылыш?а ?айлана. Гюго 1851 йылда д??л?т т??к?релешен? ?аршы була ??м Наполеон III император итеп и?лан ителг?нд?н ?у? ??рг?нд? була. 1870 йылда ул Франция?а ?айта, ? 1876 йылда сенатор итеп ?айлана[3].
?леме ??м ерл??
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Виктор Гюго 1885 йылды? 22 майында , 84-се й?шенд? пневмониянан вафат була. Данлы?лы я?ыусыны ерл?? церемония?ы ун к?н дауам ит?; унда миллион сама?ы кеше ?атнаша.
1 июнд? Гюгоны? к?????е мен?н табут ?ара креп мен?н ябыл?ан Триумфаль арка а?тында ике т??лек дауамына ?уйыла.
Тантаналы милли ерл????н ?у? я?ыусыны? к?????е Пантеонда[3] урынлаштырыла.
???р??ре
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
Гюго?а XIX быуат башында романтизмды? ???би а?ымында?ы Францияны? билд?ле ш?хесе Франсуа Шатобриан ?ур йо?онто я?ай. Гюго й?ш са?ында ??ен ?Й? Шатобриан, й? бер кем д? булма??а? ?арар ит?. ??ене? тормошон Шатобриан тормошона тап килерг? тейеш тип уйлай. Шатобриан ке?ек ?к, Гюго романтизм ??ешен? булышлы? ит?с?к, с?й?с?тт? республиканлылы? лидеры ке?ек тос урынды бил?й?с?к ??м ??ене? с?й?си ?араштары ?с?н ??рг?нг? еб?рел?с?к.
Т??ге эшт?рене? д?ртлелеге ??м о?та теллелеге Гюго?а й?ш са?ында у? ??ыш ??м дан килтер?. Беренсе ши?ри йыйынты?ы ?Оды и разные стихи? (Odes et poésies diverses) Гюго?а 20 й?ш бул?анда 1822 йылда ба?ылып сы?а. Король Людовик XVIII тарафынан я?ыусы ?с?н йыл ?айын а?салата эш ха?ы т?л?н?. Гюгоны? д?ртле ши?ыр?ары мен?н ?о?ланалар. Был ???р??р йыйынты?ынан ?у? 1826 йылда, беренсе триумфтан ?у? д?рт йыл ?тк?с, ?Оды и баллады? (Odes et Ballades) йыйынты?ы ба?ылып сы?а. Был Гюгоны бик ш?п ша?ир, лирика ??м йыр?ы? ысын о?та?ы булара? к?р??т?.
Виктор Гюгоны? матур ???би?т жанрында?ы т??ге ?лг?рг?н эше ?Последний день приговорённого к смерти? (Le Dernier jour d’un condamné) 1829 йылда я?ыла ??м я?ыусыны? ки?кен социаль а?ын са?ылдыра, был уны? артабан?ы эшт?ренд? л? дауам ит?. Повесть Альбер Камю, Чарльз Диккенс ??м Ф. М. Достоевский ке?ек я?ыусылар?а ?ур йо?онто я?ай[4]. Claude Gueux, ысынбарлы?та Францияла яза?а тарттырыл?ан ?атил тура?ында?ы ?ы??а документаль тарих 1834 йылда донъя к?р? ??м артабан Гюгоны? ??е тарафынан социаль ???ел?е?лек тура?ында?ы эше — ?Отверженные? роман-эпопея?ыны? билд??е ке?ек ба?алана. ?мм? Гюгоны? беренсе и? у?ышлы романы булып 1831 йылда ба?ылып сы??ан ??м б?т? Европа буйынса ти? арала к?п телд?рг? т?ржем? ителг?н ?Собор Парижской Богоматери? (Notre-Dame de Paris) романы тора. Романды? барлы??а киле? эффектыны? бере?е булып ташланды? х?лд?ге ?айса п?й??мб?р?е? ?с??е соборына и?тибар?ы й?леп ите? була, популяр романды у?ы?ан ме??рл?г?н туристар?ы ла ул й?леп ит?. Китап шулай у? и?ке биналар?а ?арата ихтирам ите?г? булышлы? ит?, бынан ?у? улар?ы ???емер?к ?а?лай башлай?ар.
?Отверженные? роман-эпопея?ы
?Отверженные? (франц. ?Les Misérables?) — француз классигы Виктор Гюгоны? роман-эпопея?ы. Донъя ???би т?н?итсел?ре ??м донъя й?м???тселеге апофеозы тарафынан ки? таныла. 1862 йылда т??ге тап?ыр ба?ыла.
Роман к?п донъя телд?рен? т?ржем? ител? ??м ???би?т буйынса к?п ?анлы м?кт?п курстарына индерел?. К?п тап?ыр театр с?хн?л?ренд? ?уйыла, бер нис? тап?ыр Францияла ??м унан ситт? ??ене? ??енс?лекле исеме а?тында экранлаштырыла.
?Собор Парижской Богоматери?
?Собор парижской богоматери? (франц. Notre-Dame de Paris) — француз теленд? беренсе тарихи роман. 1831 йылды? март айында ба?ылып сы?а.
Роман Гюго тарафынан Парижда?ы готика соборын т?п герой итеп сы?арыу ма?сатында я?ыл?ан, с?нки ул ва?ытта уны ??терг? й?ки я?ыртыр?а йыйыналар. Роман Францияла сы??андан ?у? б?т? Европала готик ?омарт?ылар?ы ?а?лау ??м реставрациялау буйынса х?р?к?тт?р й?йелдерел?.
Гюго романы к?п тап?ыр экранлаштырыла (т??ге тап?ыр — 1905 йыл). Шулай у? ?Собор Парижской Богоматери? романы ниге?енд? музыкаль ???р??р я?ыла, шулар?ы? и? билд?ле?е — мюзикл ?Нотр- Дам де Пари? 1998 йылда Францияла ?уйыла
?Человек, который смеётся?

?Человек, который смеётся? (франц. L'Homme qui rit) —Виктор Гюгоны? XIX быуатты? 60-сы йылдар?а я?ыл?ан и? билд?ле романдарыны? бере?е. Роман сюжетыны? башы булып 1690 йылды? 29 ?инуары тора, был к?нд? с?йер шарттар?а Портлендта бала ташлап кителг?н була.
Роман ??т?нд?ге эшк? Гюго 1866 йылды? июль айында Брюсселд? тотона. Париж н?шерсе?е Лакруа?а я??ан хатында Гюго ???р?е ?Король фарманы буйынса? тип атар?а т??дим ит?, ?мм? ?у?ыра?, ду?тарыны? к???ше буйынса, ?у??ы ?Человек, который смеётся? исеменд? ту?талып ?ала.
Роман 1868 йылды? 23 авгусында тамамлана, ? 1869 йылды? 19 апреле — 8 майында Лакруа н?шри?тенд? донъя к?р?. ???р?? ва?и?алар 1688 йылдан 1705 йыл?а тиклем бара. Гюго романды я?ыр?ан алда XVII быуаттан алып XVIII быуат?а тиклемге Англия тарихы буйынса бер нис? ай материалдар йыя[5].
Библиография?ы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Романдары
- Ган Исландец (Han d’Islande, 1823).
- Бюг-Жаргаль (Bug-Jargal, 1826)
- Последний день приговорённого к смерти (Le Dernier jour d’un condamné, 1829).
- Собор Парижской Богоматери (Notre-Dame de Paris, 1831).
- Клод Гё (Claude Gueux, 1834).
- Отверженные (Les Misérables, 1862).
- Труженики моря (Les Travailleurs de la Mer, 1866).
- Человек, который смеётся (L’Homme qui rit, 1869).
- Девяносто третий год (Quatrevingt-treize, 1874).
Публицистика ??м эссе
- Этюд о Мирабо (étude sur Mirabeau, 1834).
- Литературные и философские опыты (Littérature et philosophie mêlées, 1834)
- Рейн. Письма к другу (Le Rhin, 1842).
- Наполеон Малый (Napoléon le Petit, 1852).
- Письма Луи Бонапарту (Lettres à Louis Bonaparte, 1855).
- Вильям Шекспир (William Shakespeare, 1864).
- Париж (Paris-Guide, 1867).
- Голос с Гернси (La voix de Guernsey, 1867).
- До изгнания (Avant l’exil, 1875).
- Во время изгнания (Pendant l’exil, 1875).
- После изгнания (Depuis l’exil, 1876, 1889).
- История одного преступления (Histoire d’un crime, 1877—1878).
- Фанатики и религия (Religions et religion, 1880).
- Мои сыновья (Mes Fils, 1874).
- Архипелаг Ла Манш (L’Archipel de la Manche, 1883).
- Что я видел (Choses vues, 1887, 1900).
- Альпы и Пиренеи (Alpes et Pyrénées, 1890).
- Франция и Бельгия (France et Belgique, 1892).
- Послесловие к моей жизни (Post-scriptum de ma vie, 1901).
Ши?ри?те
- Оды и поэтические опыты (Odes et poésies diverses, 1822).
- Оды (Odes, 1823).
- Новые оды (Nouvelles Odes, 1824).
- Оды и баллады (Odes et Ballades, 1826).
- Восточные мотивы (Les Orientales, 1829).
- Осенние листья (Les Feuilles d’automne, 1831).
- Песни сумерек (Les Chants du crépuscule, 1835).
- Внутренние голоса (Les Voix intérieures, 1837).
- Лучи и тени (Les Rayons et les ombres, 1840).
- Возмездие (Les Chatiments, 1853).
- Созерцания (Les Contemplations, 1856).
- Песни улиц и лесов (Les Chansons des rues et des bois, 1865).
- Грозный год (L’Année terrible, 1872).
- Искусство быть дедом (L’Art d'être grand-père, 1877).
- Папа (Le Pape, 1878).
- Революция (L'?ne, 1880).
- Четыре ветра духа (Les Quatres vents de l’esprit, 1881).
- Легенда веков (La Légende des siècles, 1859, 1877, 1883).
- Конец Сатаны (La fin de Satan, 1886).
- Бог (Dieu, 1891).
- Все струны лиры (Toute la lyre, 1888, 1893).
- Мрачные годы (Les années funestes, 1898).
- Последний сноп (Dernière Gerbe, 1902, 1941).
- Океан (Océan. Tas de pierres, 1942).
???р??р йыйынты?ы
- ?uvres complètes de Victor Hugo, édition définitive d’après les manuscrits originaux — édition ne varietur, 48 vv., 1880—1889
- Маленький Наполеон. — М., издательство ?С. Дороватовского и А. Чарушникова?, 1902, 4200 экз.
- Избранное: в 2 т. — Государственное издательство художественной литературы, 1952
- Собрание сочинений: В 15 т. — М.: Гослитиздат, 1953—1956
- Собрание сочинений: В 10 т. — М.: Правда, 1972 (серия "Библиотека ?Огонёк?. Зарубежная классика)
- Собрание сочинений: В 6 т. — М.: Правда, 1988
- Собрание сочинений: В 6 т. — Тула: Сантакс, 1993
- Собрание сочинений: В 4 т. — М.: Литература, 2001
- Собрание сочинений: В 14 т. — М.: Терра, 2001—2003
Факттар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Нинд?й?ер билд??е? ша?ир Бельгия королен? Шарлеруа ?ала?ында ?лем яза?ына тарттырыл?ан ен?й?тсел?р?е ярлы?ау ?тенесе мен?н м?р?ж???т ит?. ??ене? ши?ыр?арына Виктор Гюго исеме мен?н ?ул ?уя. Бельгия хал?ына ?нд?м??енд? Гюго былай тип я?а: ?Кеше ??мерен ?от?арыу тура?ында ??? бара ик?н, мине? исемде ?уллан?алар ?а була?. Эште ?айтанан ?арап, ете ен?й?тсег? ?лем яза?ын каторга мен?н алмаштыралар[6].
- Достоевский Гюгоны? ?Отверженные? романын бик ю?ары ба?алай. Хаттарыны? бере?енд? ул былай тип ра?лай: ?Б?т? белгест?р?е? фекерен? ?аршы, ?Отверженные“ романы ?Преступление и наказание“ романынан ю?ары тора?. Шуны? мен?н берг? Достоевский билд?л?й: ?"Miserables" бул?ан ??й??ем улар?ы? ?ур етеш?е?леген к?рерг? ?амасауламай. Вальжан фигура?ы ?о?ландыр?ыс, ??енс?лекле ??м бик я?шы урындар и? киткес к?п. ?мм? уны? ?арауы уны? ??й?р??ре к?лк?л?, нинд?й улар буржуа-француздар ?ш?ке м???н??енд?!?'[7]
- Я?ыусы ???би эш мен?н ш???лл?нг?нд? кейем?е? эшл??г? ??т?нл?к бир?. Гюго ялсы?ына б?т? кейемд?рен й?шереп ?уйыр?а ??м ???ре я?ылып б?тм?йенс? уны кире ?айтармауын ?орай. Шулай итеп ул й?й?? й?р????р??н ??м ипт?шт?ре мен?н ултырмалар?ан арына, с?нки улар к?п ва?ытты ала[8].
Х?тер
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
- Франция почта?ы 1933, 1935, 1936, 1938, 1985 йылдар?а Виктор Гюго?а ба?ышлан?ан почта маркалары сы?ара.
- Парижда Виктор Гюгоны? йорт-музейы.
- Сорбоннала Виктор Гюго ??йк?ле, Маркесто Лоран эше.
- Люксембургта Виктор Гюгоны? йорт-музейы.
- Огюст Роден булдыр?ан Гюго бюсы
- ?Эрмитаж? ба?са?ында Гюго ??йк?ле. Авторы — Маркест Лоран, бронза бюст 1920 йылда я?ала. Париж мэрия?ыны? М?ск??г? б?л?ге, 2000 йылды? 15 майында ?уйыла.
- Калининград ?ала?ында Виктор Гюго урамы.
- Тверь ?ала?ында Виктор Гюго урамы, Тверь ?ала дума?ы ?арарына ярашлы 2011 йылды? 20 сентябренд? ра?лана[9].
- Виктор Гюго х?рм?тен? Меркурий?а кратер атала.
- Виктор Гюго вьетнам Каодай[10] диненд? изгел?р р?тен? индерел?[10].
- Парижда 2-се ?ы?ы?та Victor Hugo метро станция?ы бар.
Гюго ???р??ре баш?а с?н??т т?р??ренд?
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Виктор Гюго 8 й?шен?н ??р?т т?ш?р? башлай. Х??ер ш?хси коллекционер?ар?а ??м музей?ар?а я?ыусыны? 4000-г? я?ын эшт?ре бар (улар б?г?нг? к?нг? тиклем у?ыш мен?н фай?алана ??м аукциондар?а ?атыла). К?пселек эшт?ре 1848 йылдан 1851 йыл?а тиклем ??л?м ??м я?ыу ?ара?ы мен?н мен?н я?ыла. Ябай ?а?ы??а ?ауыр?ын ??м ?ара тушь мен?н ?ы?ып эшл?нг?н эшт?ре бар. Делакруа Гюго?а былай тип ?йтк?н: ??г?р ?ин р?ссам бул?а?, х??ерге заман р?ссамдарыны? бары?ын да у??ырып еб?рер ине?? (Делакруа Гюгоны? т??ге пьеса?ы ?Робсарт Эми? ?с?н костюмдар эскиздарын эшл?й)[11].
Гюго к?п р?ссамдар ??м иллюстратор?ар мен?н таныш була, улар а?алы-?устылы Девериа, Эжен Делакруа, и? я?ын ду?ы Луи Буланже. Я?ыусы ??м ша?ир мен?н ?о?ланыу ??-ара т?р?н ду?лы??а ??ерел?, Луи Буланже Гюго тир?л?й кешел?р?е? к?п портреттарын эшл?п ?алдыра.
Уны Гюгоны? ?Призрак?, ?Ленора?, ?Дьявольская охота? поэмаларында?ы фантастик сюжеттар ылы?тыра. ?Собор Парижской богоматери? романына Буланже литография сериялары булдыра. Гюго с?н??тен? ?орол?ан эшт?ре и? я?шылары булып тора. Я?ыусыны? таланты р?ссам?а я?ын, уны? ижадында ул ??ене? э?л?не???рен? я?лау таба. Улар?ы? ??мер буйына ?у?ыл?ан ду?лы?ы замандаштарыны? ?о?ланыу предметы була.
1866 йылды? мартында Гюстав Доре иллюстрациялары мен?н ?Труженики моря? романы донъя к?р?. ?Й?ш, ??л?тле мэтр! Р?хм?т ?е?г?, — тип я?а у?а Гюго 1866 йылды? 18 декабренд?. — Б?г?н, буран булыу?а ?арама?тан, уны? к?с?н?н бер нисек т? ?алышма?ан ?Труженики моря? романына иллюстрация килеп етте. Был ??р?тт? ?е? карап ??л?к?тен д?, карапты ла, рифты ла, ажда?аны ла, кешене л? ??р?тл?г?н?еге?. ?е??е? ?иге?ая? ?ур?ыныс, ?е??е? Жильят б?й?к?[12].
Гюго ??йк?лен? заказды Роден 1886 йылда ала. ??йк?лде Пантеонда ?уйыу планлаштырыла, с?нки я?ыусы бер йыл элек унда ерл?нг?н була. Роден кандидатура?ы ?айлана, с?нки я?ыусыны? элек эшл?г?н бюсы ы??ай ?абул ител?. ?мм? Роденды? эше заказсылар к?тк?нс? килеп сы?май. Скульптор Гюгоны ?ая?а тер?леп тор?ан ??м ?с муза мен?н уратып алын?ан ???р?тле ялан?ас титан итеп к????л?ндер?. Ялан?ас к???? к?ш?н?л? урын?ы? тойола, ??м ????мт?л? проект кире ?а?ыла. 1890 йылда Роден т??ге идея?ын эшк?рт?, муза фигуралары алып ташлана. Гюго ??йк?ле 1909 йылда Пале-Рояль эрг??енд?ге ба?сала урынлаштырыла.
Гюго китаптарыны? и? билд?ле иллюстраторы булып р?ссам Эмиль Байар тора(?Отверженные?). ?Отверженные? мюзиклыны? эмблема?ы булып, Тенардье ?аба?ында и??н ?епере?се ?алдырып кителг?н Козетта картина?ы тора. Мюзиклда был к?ренеш ?Castle on a Cloud? (Замок на облаке) йырына тап кил?. ????тт? картина версия?ыны? ?ыр?ыл?ан ?л?ш? л? ?улланыла, унда ?ы??ы? башы ??м яурындары ?ына к?рен?, йыш ?ына эмблема елбер??г?н француз флагы фоны мен?н бирел?. Был ??р?т Густав Брион гравюра?ына ниге?л?нг?н, ул ?? сиратында Эмиль Байар?ы? ??р?тен? таян?ан.
СССР-?а уны? китаптарын Пинкисевич П. Н. би??й, ?Собор Парижской богоматери? китабын билд?ле гравюра о?та?ы Кравченко А. И.[13] иллюстрациялай. Шулай у? х??ерге заман француз р?ссамы Бенжамен Лакомбты? иллюстрациялары билд?лелек мен?н фай?алана. (Benjamin Lacombe) (1982). (Victor Hugo, Notre-Dame de Paris, 1 Partie - 2011, 2 Partie - 2012. éditions Soleil).
Экранлаштырыу
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- L’Homme qui rit (?Человек, который смеётся?; 2012)
- Les Miserables (?Отверженные?; USA-UK, 2012)
- Quasimodo d’El Paris (1999) (novel ?Notre Dame de Paris?)
- Les misérables (?Отверженные?; 1998)
- The Hunchback of Notre Dame (1996) (novel ?Notre Dame de Paris?)
- Les misérables (?Отверженные?; 1995)
- Mest shuta (1993) (novel ?Le Roi s’Amuse?)
- Les misérables (?Отверженные?; 1988)
- Días difíciles (1987) (novel)
- La conscience (1987) (short story)
- Le dernier jour d’un condamné (1985) (novel)
- Les misérables (?Отверженные?; 1982)
- Rigoletto (1982) (play ?Le roi s’amuse?)
- Kozete (по роману ?Отверженные?; 1977)
- Le scomunicate di San Valentino (1974) (loosely inspired by a drama by)
- Sefiller (по роману ?Отверженные?; 1967)
- L’uomo che ride (по роману ?Человек, который смеётся?; 1966) (uncredited in italian version)
- Jean Valjean (1961) (по роману ?Отверженные?; 1961)
- Les misérables (?Отверженные?; 1958)
- La déroute (1957) (story)
- Nanbanji no semushi-otoko (1957) (novel ?Notre Dame de Paris?)
- Notre Dame de Paris (1956) (novel)
- Sea Devils (1953) (novel ?Les Travailleurs de la mer?)
- La Gioconda (1953) (novel ?Angelo, tyran de Padoue?)
- Les miserables (1952) (novel)
- Re mizeraburu: kami to jiyu no hata (1950) (novel)
- Re mizeraburu: kami to akuma (1950) (novel)
- Ruy Blas (1948) (play)
- I miserabili (1948) (novel ?Les Misérables?)
- Il tiranno di Padova (1946) (story)
- Rigoletto (1946) (novel)
- El rey se divierte (1944/I) (play)
- El boassa (1944) (novel ?Les Misérables?)
- Los miserables (1943) (novel)
- Il re si diverte (1941) (play)
- The Hunchback of Notre Dame (1939) (novel)
- Les pauvres gens (1938) (writer)
- Gavrosh (1937) (novel ?Les Misérables?)
- Toilers of the Sea (1936) (novel ?Les Travailleurs de la mer?)
- Les misérables (1935) (novel)
- Les misérables (1934) (novel)
- Jean Valjean (1931) (novel ?Les Misérables?)
- Aa mujo: Kohen (1929) (novel)
- Aa mujo: Zempen (1929) (novel)
- The Bishop’s Candlesticks (1929) (novel ?Les Misérables?)
- The Man Who Laughs (1928) (novel ?L’Homme Qui Rit?)
- Rigoletto (1927) (play ?Le Roi s’Amuse?)
- Les misérables (1925) (novel)
- The Spanish Dancer (1923) (novella)
- The Hunchback of Notre Dame (1923/I) (novel ?Notre-Dame de Paris?)
- Toilers of the Sea (1923) (novel ?Les Travailleurs de la mer?)
- Aa muj? — Dai nihen: Shich? no maki (1923) (story)
- Aa muj? — Dai ippen: H?r? no maki (1923) (story)
- The Hunchback of Notre Dame (1923/II) (novel)
- Tense Moments with Great Authors (1922) (novel ?Les Misérables?) (segment ?Miserables, Les?)
- Tense Moments from Great Plays (1922) (novel ?Notre Dame de Paris?) (segment ?Esmeralda?)
- Esmeralda (1922) (novel ?Notre Dame de Paris?)
- Das grinsende Gesicht (1921) (novel ?L’homme e qui rit?)
- Der rote Henker (1920) (novel)
- Quatre-vingt-treize (1920) (novel)
- The Toilers (1919) (novel ?Les Travailleurs de la mer?)
- Marion de Lorme (1918) (play)
- Les travailleurs de la mer (1918) (novel)
- Der K?nig amüsiert sich (1918) (novel ?Le Roi s’Amuse?)
- Les misérables (1917) (novel)
- Marie Tudor (1917) (play)
- The Darling of Paris (1917) (novel ?Notre Dame de Paris?)
- Don Caesar de Bazan (1915) (novel ?Ruy Blas?)
- The Bishop’s Candlesticks (1913) (novel ?Les Misérables?)
- Les misérables — époque 4: Cosette et Marius (1913) (novel)
- Les misérables — époque 3: Cosette (1913) (novel)
- Les misérables — époque 2: Fantine (1913) (novel)
- Les misérables — époque 1: Jean Valjean (1913) (novel)
- La tragedia di Pulcinella (1913) (play)
- Marion de Lorme (1912) (writer)
- Ruy-Blas (1912) (play)
- Notre-Dame de Paris (1911) (novel ?Notre Dame de Paris?)
- Ernani (1911) (writer)
- Hugo the Hunchback (1910) (novel)
- Hernani (1910) (writer)
- Les misérables (1909) (novel)
- Rigoletto (1909/I) (writer)
- Les misérables (Part III) (1909) (novel ?Les Misérables?)
- Le roi s’amuse (1909) (play)
- Les miserables (Part II) (1909) (novel)
- Les Miserables (Part I) (1909) (novel ?Les Misérables?)
- The Duke’s Jester or A Fool’s Revenge (1909) (novel ?Le Roi s’Amuse?)
- A Fool’s Revenge (1909) (novel ?Le Roi s’Amuse?)
- Ruy Blas (1909) (play)
- Rigoletto (1909/II) (play)
- Esmeralda (1905) (novel ?Notre Dame de Paris?)
Музыкаль театр
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- 1830 — ?Эрнани? (опера), композитор В. Беллини
- 1836 — ?Эсмеральда? (опера), композитор Л. Бертен
- 1839 — ?Эсмеральда? (балет), композитор Ц. Пуни
- 1839 — ?Эсмеральда? (опера), композитор А. Даргомыжский
- 1844 — ?Эрнани? (опера), композитор Дж. Верди
- 1851 — ?Риголетто? (опера), композитор Дж. Верди
- 1862 — ?Марион Делорм? (опера), композитор Дж. Боттезини
- 1869 — ?Рюи Блаз? (опера), композитор Ф. Маркетти
- 1876 — ?Анджело? (опера), композитор Ц. Кюи
- 1885 — ?Марион Делорм? (опера), композитор А. Понкьелли
- 80-се йылдар— ?Марион Делорм? (опера), композитор П. Макаров
- 1880 — ?Джоконда? (опера), композитор А. Понкьелли
- 1914 — ?Нотр-Дам? (балет), композитор Ф. Шмидт
- 1980 — ?Отверженные? (мюзикл), композитор К.-М. Шёнберг
- 1998 — ?Нотр-Дам де Пари? (мюзикл), композитор P. Коччанте
И?к?рм?л?р
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- ↑ ?а?и??л?рг? ярашлы француз-рус практик транскрипция?ы буйынса — Юго, ?мм? рус теле традицияларына ярашлы Гюго я?ылышы ны?ынып ?ал?ан, XIX быуат?а хас бул?анса, H х?рефе Г ?ыма? итеп алын?ан
- ↑ 2,0 2,1 ?алып:Из ЛЭ
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Венгерова З. А. Гюго, Виктор // Брокгауз ??м Ефронды? энциклопедик ???леге: 86 томда (82 т. ??м 4 ??т?м? том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- ↑ Грэм Робб. Жизнь Гюго. — Litres, 2025-08-05. — 2271 с. — ISBN 9785040390793.
- ↑ Толмачев, М. В. (комментарий), 1988. Виктор Гюго, Собрание сочинений в шести томах, том V, Москва: ?Правда?, с. 607
- ↑ Муравьева Н.: Гюго. Искусство для жизни (1862-1866). 19v-euro-lit.niv.ru. Дата обращения: 20 февраль 2017.
- ↑ В. Гюго - Отверженные - Все о книге . bookmix.ru. Дата обращения: 20 февраль 2017.
- ↑ Чужая семья – потемки: Родители и дети Виктора Гюго
- ↑ ТИА — В Московском районе Твери появилась улица Виктора Гюго, tvernews.ru 2014 йыл 10 август архивлан?ан.
- ↑ 10,0 10,1 Caodaism : A Vietnamese-centred religion . Дата обращения: 8 май 2009. Архивировано 23 июнь 2012 года. 2012 йыл 14 июнь архивлан?ан.
- ↑ Делакруа. Письма. 2017 йыл 7 ноябрь архивлан?ан.
- ↑ Муравьева Н.: Гюго. Искусство для жизни (1862-1866). 19v-euro-lit.niv.ru. Дата обращения: 20 февраль 2017.
- ↑ Кравченко Алексей Ильич . www.hrono.ru. Дата обращения: 20 февраль 2017.
???би?т
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Брахман С. Р. ?Отверженные? Виктора Гюго. — М.: Худ. литер., 1968. — (Массовая ист.-лит. б-ка)
- Грэм Робб. Жизнь Гюго. — Litres, 2025-08-05. — 2271 с. — ISBN 9785040390793.
- Евнина Е. М. Виктор Гюго. — М.: Наука, 1976. — (Из истории мировой культуры)
- Карельский А. В. Гюго // История всемирной литературы. Т. 6. М.: Наука, 1989.
- Луи Арагон ?Гюго — поэт-реалист?
- Луков В. А. Гюго // Зарубежные писатели: Библиографический словарь. М.: Просвещение, 1997.
- Мешкова И. В. Творчество Виктора Гюго. — Кн. 1 (1815—1824). — Саратов: Изд. Сар. ун-та, 1971.
- Минина Т. Н. Роман ?Девяносто третий год?: Пробл. революции в творчестве Виктора Гюго. — Л.: Изд-во ЛГУ, 1978.
- Моруа А. Олимпио, или Жизнь Виктора Гюго. — Многочисленные издания.
- Муравьёва Н. И. Гюго. — 2-е изд. — М.: Мол. гвардия, 1961. — (ЖЗЛ).
- Сафронова Н. Н. Виктор Гюго. — Биография писателя. Москва ?Просвещение?. 1989.
- Трескунов М. С. В. Гюго. — Л.: Просвещение, 1969. — (Б-ка словесника)
- Трескунов М. С. Виктор Гюго: Очерк творчества. — Изд. 2-е, доп. — М.: Гослитиздат, 1961.
- Трескунов М. С. Роман Виктора Гюго ?Девяносто третий год?. — М.: Худ. лит., 1981. — (Массовая ист.-лит. б-ка)
- Hugo Adèle. Victor Hugo Raconté par un Témoin de sa Vie, avec des Oeuvres Inédites, entre autres un Drame en Trois Actes: I?ez de Castro,
1863
- Josephson Matthew. Victor Hugo, a Realistic Biography, 1942
- Maurois André. Olympio: La vie de Victor Hugo, 1954
- Pironué Georges. Victor Hugo romancier; ou, Les Dessus de l’inconnu, 1964
- Houston John P. Victor Hugo, 1975
- Chauvel A.D. & Forestier M. Extraordinary House of Victor Hugo in Guernsey, 1975
- Richardson Joanna. Victor Hugo, 1976
- Brombert Victor. Victor Hugo and the Visionary Novel, 1984
- Ubersfeld Anne. Paroles de Hugo, 1985
- Guerlac Suzanne. The Impresonal Sublime, 1990
- Bloom Harold, ed. Victor Hugo, 1991
- Grossman Kathryn M. ?Les Miserables?: Conversion, Revolution, Redemption, 1996
- Robb Graham. Victor Hugo: A Biography, 1998
- Frey John A. Victor Hugo Encyclopedia, 1998
- Halsall Albert W. Victor Hugo and the Romantic Drama, 1998
- Hovasse Jean-Marc. Victor Hugo. Avant l’exil 1802—1851, 2002
- Kahn Jean-Fran?ois. Victor Hugo, un révolutionnaire, 2002
- Martin Feller, Der Dichter in der Politik. Victor Hugo und der deutsch-franz?sische Krieg von 1870/71. Untersuchungen zum franz?sischen
Deutschlandbild und zu Hugos Rezeption in Deutschland. Marburg 1988.
- Tonazzi Pascal, Florilège de Notre-Dame de Paris (anthologie), Editions Arléa, Paris, 2007, ISBN 2-86959-795-9
- Hovasse Jean-Marc, Victor Hugo II : 1851—1864, Fayard, Paris, 2008
?ылтанмалар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]![]() |
Виктор Гюго Вики???мт?л? |
---|---|
![]() |
Виктор Гюго Викикитапханала |
![]() |
Виктор Гюго Викимилект? |
![]() |
Виктор Гюго Викия?ылы?тар?а |
- Виктор Гюго в библиотеке Gallica
- Максим Мошков китапхана?ында Виктор Гюго
- Виктор Гюго в Люксембурге
- Библиотека французской литературы — биография Виктора Гюго, произведения Виктора Гюго по-французски и по-русски
Был я?ыусы тура?ында тамамланма?ан м???л?. ?е? м???л?не т???теп ??м тулыландырып
Википедия проектына яр?ам ит? ала?ы?ы?.
- Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)
- Алфавит буйынса ш?хест?р
- Алфавит буйынса я?ыусылар
- 26 февралд? тыу?андар
- 1802 йылда тыу?андар
- Францияла тыу?андар
- 22 май?а вафат бул?андар
- 1885 йылда вафат бул?андар
- Парижда вафат бул?андар
- Виктор Гюго
- Романтизм я?ыусылары
- Франция академия?ы а?залары
- Франция я?ыусылары
- XIX быуат я?ыусылары
- Франция драматургтары
- Пацифистар
- Каодай изгел?ре