从四个方面建设高素质专业化干部队伍
Викидатала элемент тултырылма?ан |
Ло?манов Сабир Закирй?н улы (9.04.1906, ?ф? губерна?ы Б?р? ?й??е Й?рк?й ауылы, х??ер Баш?ортостанды? Илеш районы ?рге Й?рк?й ауылы— 27.10.1967, ?ф?)- табип, ?алим — анатом, ?аулы? ?а?лау?ы ойоштороусы. Медицина ф?нд?ре докторы (1943), профессор (1943). БАССР-?ы? ат?а?ан?ан ф?н эшм?к?ре (1956), РСФСР-?ы? ат?а?ан?ан табибы (1957), СССР- ?ы? ?аулы? ?а?лау отличнигы (1943). Медицина хе?м?те подполковнигы (1950).Ленин ордены (1949),Хе?м?т ?ы?ыл Байра? ордены (1942, 1954), ?Почёт Билд??е? ордены (1944)()кавалеры[1]

Биография?ы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Сабир Закирй?н улы Ло?манов 1906 йылды? 9 апреленд? Баш?ортостанды? х??ерге Илеш районы ?рге Й?рк?й ауылында кр??ти?н ??ил??енд? тыу?ан. Й?шл?й етем ?ал?ас, Иваново ??м Б?р? ?ала?ында?ы балалар йортонда (балалар хе?м?т колония?ы) т?рби?л?н?,1928 йылда Б?р? педагогия техникумын тамамлай. Педтехникумда?ы и? ??л?тле у?ыусы булара?, уны М?ск??г? 2-се медицина институтына у?ыр?а еб?р?л?р[2].
1932 йылда 2-се М?ск?? медицина институтын тамамла?андан ?у? я?ы ?ына асыл?ан Баш?орт д??л?т медицина институтында эш башлай: киске б?лек м?дире, 1934 йылдан алып декан.
1935—1939 йылдар?а ф?нни ??м у?ыу у?ытыу эшт?ре буйынса директор урынба?ары.
1937 йыл- ?О расщеплении сгибательных мышц предплечья? тема?ына медицина ф?нд?ре кандидаты д?р?ж??ен? диссертация я?лай[3].
1937 йылдан башлап, анатомия кафедра?ы м?дире; бер ?к ва?ытта 1939 йылдан алып, Республика ?ан бире? станция?ы директоры.
1940—1950 йылдар?а С. З. Ло?манов Баш?орт АССР-ыны? ?аулы? ?а?лау халы? комиссары була, у?а Б?й?к Ватан ?у?ышы осоронда республикала ?аулы? ?а?лау мен?н ген? т?гел, эвакуациялан?ан халы?ты хе?м?тл?ндере?, госпиталд?р?е? эшм?к?рлеген т?ьмин ите? ке?ек эшт?р баш?арыр?а тура кил?.
Республикала урынлаш?ан 63 госпиталде? 36 Баш?орт АССР-ы ?аулы? ?а?лау халы? комиссариаты ?арама?ында була. Бынан тыш республикала санитар х?лде тоторо?ло ?а?лау, балалар ?аулы?ын ?ай?ыртыу ке?ек эшт?р алып барыла. ?у?ыш осоронда республикала балалар?ы? йо?ошло сир??р мен?н ауырыуын булдырма? ?с?н к?п к?с ?алыр?а тура кил?. Эвакуацияланып килг?н балалар?ы ?абул итк?нд? бер а? йо?ошло сир??р ?аны арт?а ла, ?у?ыра? ул ?ан 1940 йыл мен?н са?ыштыр?анда ике тап?ыр?а ???й?.
1941 йылда ?ф?г? 1-се М?ск?? медицина институты эвакуациялана. Ике институт берг? эшл?й башлай. Тик М?ск????н бер ген? анатом кил?. Шу?а к?р? икел?т? арт?ан у?ытыу с???тт?рен БДМИ у?ытыусыларына алып барыр?а тура кил?. Наркоматта эше к?п булыу?а ?арама?тан, С. З. Ло?манов институтта кеше анатомия?ы кафедра?ы м?дире эшен ??м д?рест?р алып бара.
К?нд?лек м?ш???тт?р к?плеген? ?арамай, С.Ло?манов ф?нни эшен д? дауам ит?.
1942 йылда ?Макроструктура некоторых мышц тазового пояса человека? тема?ына ул докторлы? диссертация?ы я?лай. С. З. Ло?манов кеше скелеты мускулдарын ?йр?не??? я?ы метод т??дим ит?. Ул ?эш органды т???й?, тип ?йтерг? ярата. Ло?манов анатомик к?ренешт?р?е а?латыр ?с?н са?ыштырма анатомик тикшерене???р к?р?к тип и??пл?й.
БАССР ?аулы? ?а?лау наркоматы, Баш?орт д??л?т медицина институты ??м ?ы?ыл Т?ре ??м ?ы?ыл Ярым ай Республика комитеты мен?н берлект? медицина кадр?ары ??ерл?? эшен дауам ит?. ?у?ыш ва?ытында республикала барлы?ы 905 табип, 1500 фельдшер, 3334 ш?ф??т туташы, 7538 санитар дружинница, 1645 санитар ??ерл?н?[2].
?у?ыш осоронда халы? ара?ында санитария ??м гигиена буйынса а?артыу ??м а?латыу эшт?ре ????мт? бир?, эпидемиялар булмай. Кешел?р к????н ба?ыу?ар?а ?ал?ан баша?тар?ы йыйып, ашап, септик ангина мен?н ?ле? осра?тары бул?ас, б?т? табиптар, медицина хе?м?тк?р??ре халы??а а?латыу эше алып бара. ????мт?л? халы? ?а?лап ?алына.
1954—1960 йылдар?а БАССР— ?ы? ?аулы? ?а?лау министры.
1937—1967 йылдар?а С. З. Ло?манов кеше анатомия?ы кафедра?ы м?дире була. Ф?нни эшм?к?рлеге кешене? ??лд? мускулдарыны? макрот???л?ш?н ??м иннервация?ын ?йр?не?г? арнал?ан. БДМИ- ны? анатомия музейын ойоштора.
40-тан ашыу ф?нни хе?м?т авторы. Уны? ет?кселегенд? 9 кандидатлы? ??м ике докторлы? диссертация?ы я?лана.
1955—1958 йылдар?а Баш?ортостан анатомдар, гистологтар ??м эмбриологтар ?илми й?м?и?те р?йесе .
БАССР Ю?ары Советыны? 2-се ??м 4—5-се са?ырылыш депутаты. ?ф? ?ала Советы депутаты итеп ?айлана.
Б?й?к Ватан ?у?ышы осоронда РСФСР ?аулы? ?а?лау халы? комиссариаты ?илми Советы а?за?ы була.
Сабир Закирй?н улы Ло?манов 1967 йылды? 27 октябренд? вафат бул?ан. ?ф?л? мосолман зыяратында ерл?нг?н[3].
Б?л?кт?ре
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]1949 йыл —Ленин ордены,
1942, 1954 йылдар — ике Хе?м?т ?ы?ыл Байра? ордены,
1944 йыл — ?Почёт Билд??е? ордены.
Х?тер
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Сабир Закирй?н улы Ло?манов исеме БДМУ- ны? кеше анатомия?ы кафедра?ына бирелг?н (2006).
БДМУ ны? Ло?манов эшл?г?н анатомия корпусы бина?ына мемориаль та?таташ ?уйыл?ан.
?ф? ?ала?ыны? ?упайлы би?т??енд? бер урам С. З. Ло?манов исемен й?р?т?[4]
Хе?м?тт?ре
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Макроскопическая структура некоторых мышц тазового пояса человека. Уфа, 1945; Развитие здравоохранения Башкирской АССР. Уфа, 1958.
???би?т
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Лукманов Сабир Закирович в воспоминаниях учеников / Гос. образовательное учреждение высш. проф. образования Башкирский гос. мед. ун-т Федерального агентства по здравоохранению и социальному развитию; [под ред. Вагаповой В. Ш. и Минигазимова Р. С.]. — Уфа : [БГМУ РОСЗДРАВА], 2006 (Уфа : Башгосмедуниверситет РОСЗДРАВА). — 91 с. : ил., портр., факс.; 20 см.
- Здравоохранение. Медицинские науки — Персоналии — Лукманов Сабир Закирович (1906—1967) — врач — Биографические материалы
FB 2 06-61/254
?ылтанмалар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- В. Ш. Вагапова, А. Е. Стрижков. С. З. Лукманов — нарком здравоохранения Башкирской АССР во время Великой Отечественной войны 2019 йыл 26 ноябрь архивлан?ан.
- Легендарный нарком- история улицы Сабира Лукманова
И?к?рм?л?р
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- ↑ Ло?манов Сабир Закирй?н улы // Баш?орт энциклопедия?ы. — ?ф?: БР ДА?У ?Баш?орт энциклопедия?ы?, 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ 2,0 2,1 Профессора и доценты кафедры 2019 йыл 17 ноябрь архивлан?ан.
- ↑ 3,0 3,1 Нарком здравоохранения 2019 йыл 26 ноябрь архивлан?ан.
- ↑ Улица Сабира Лукамнова